Các phương pháp trị liệu trầm cảm cha mẹ cần biết trước khi đưa ra quyết định

Các chuyên gia tại Viện Tâm lý Giáo dục BrainCare thường xuyên nhận được cùng một câu hỏi từ phụ huynh: “Có nên cho con dùng thuốc điều trị trầm cảm hay không? Thuốc có gây tác dụng phụ không?”

BrainCare rất thấu hiểu nỗi lo lắng và bất an của cha mẹ khi cân nhắc lựa chọn có nên cho con sử dụng thuốc để điều trị tâm lý hay không. Trong trị liệu trầm cảm, về cơ bản có hai nhóm phương pháp chính thường được sử dụng để giúp thân chủ phục hồi vết thương tâm lý, bao gồm: [1] nhóm trị liệu không dùng thuốc và [2] nhóm trị liệu bằng thuốc. Vì vậy, trong bài viết này, BrainCare sẽ giúp cha mẹ phân tích hai nhóm phương pháp điều trị trầm cảm cùng ưu – nhược điểm để cha mẹ có đủ thông tin đưa ra lựa chọn phù hợp nhất cho con.

Nội dung chính

Khám sức khỏe tâm thần tại BrainCare
- Tin tức
- Đăng ký tư vấn

Nhóm trị liệu không dùng thuốc

Đây là nhóm phương pháp sử dụng kỹ thuật tâm lý chuyên sâu, giúp con từng bước giải phóng cảm xúc, xử lý sang chấn và phục hồi năng lượng tích cực từ bên trong. Viện Tâm lý Giáo dục BrainCare cũng thuộc nhóm này, định hướng trị liệu tâm lý không dùng thuốc. Chuyên gia thường kết hợp nhiều liệu pháp trị liệu tâm lý trong cùng một lộ trình thay vì chỉ dùng một phương pháp đơn lẻ, nhằm tạo hiệu quả toàn diện và bền vững. Một số liệu pháp trị liệu có thể kế tới như:

Liệu pháp MBTA (Nghệ thuật tỉnh thức): Đây là phương pháp trị liệu giúp chuyên gia có thể nhận diện tình trạng, vấn đề tâm lý thông qua “sản phẩm nghệ thuật” mà con tạo ra. Thông thường, các sản phẩm thường là các bức tranh vẽ. Từ bức tranh con vẽ, chuyên gia sẽ phân tích cảm xúc ẩn sâu, trải nghiệm tổn thương hoặc những nhu cầu tâm lý chưa được đáp ứng.

Liệu pháp EMDR (Giải Mẫn cảm và Tái xử lý bằng Chuyển động mắt): EMDR là liệu pháp chuyên được sử dụng nhằm giúp con có thể vượt qua được các sự kiện gây ra sang chấn tâm lý như bạo hành, xâm hại, tai nạn v.v… Đặc biệt, khi đối diện lại các tác nhân gây ra trầm cảm như bị chê bai hay chỉ trích, EMDR sẽ giúp con tự mình đối mặt mà không còn cảm thấy lo lắng hoặc sợ hãi.

Kỹ thuật phóng chiếu (trong liệu pháp phân tâm học): Chuyên gia sử dụng hình ảnh vẽ hoặc các thẻ bài để con tương tác và cảm nhận ý nghĩa của các hình ảnh đó. Dựa trên nội dung được chia sẻ, chuyên gia có thể hiểu rõ cảm xúc, thế giới nội tâm – tinh thần của con hơn để từ đó, tìm ra giải pháp trị liệu tâm lý phù hợp.

Ngoài ra, các chuyên gia tâm lý trong nhóm trị liệu không dùng thuốc cũng sử dụng các phương pháp tâm lý nền tảng như CBT (Liệu pháp Nhận thức – Hành vi), ACT (Liệu pháp Chấp nhận và Cam kết) v.v…

Nhóm điều trị bằng thuốc

Về cơ bản, thuốc trầm cảm thường có chức năng tăng cường các chất dẫn truyền thần kinh trong não bộ như serotonin, norepinephrine hoặc dopamine. Đây là những chất dẫn truyền tạo ra cảm giác hưng phấn, hạnh phúc bù đắp cho trạng thái trầm buồn, tuyệt vọng mà trầm cảm gây ra.

Một số loại thuốc trầm cảm phổ biến có thể kế đến như:

Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI): tăng cường sự hiện diện của chất dẫn truyền thần kinh serotonin trong hệ thống thần kinh trung ương
Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRI): tăng cường sự hiện diện của hai chất dẫn truyền thần kinh chính là serotonin và norepinephrine trong hệ thần kinh trung ương.
Thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCAs).

Khi nào thì nên sử dụng thuốc để điều trị trầm cảm?

Việc sử dụng thuốc để điều trị trầm cảm cần phải có sự chỉ định của bác sĩ tâm thần. Cha mẹ cần lưu ý các chuyên gia tâm lý không có thẩm quyền kê thuốc. Phụ thuộc vào mức độ trầm cảm nặng hay nhẹ, bác sĩ sẽ xác định có nên sử dụng thuốc hay không. Trong trường hợp cần phải sử dụng, bệnh nhân nên sử dụng với một lượng thuốc phù hợp.

Ngày nay, dù ngành dược đã rất phát triển và hạn chế rất nhiều tác dụng phụ của thuốc an thần/thuốc trầm cảm, việc sử dụng thuốc vẫn để lại nhiều tác dụng phụ gây hại cho sức khỏe. Cha mẹ cần lưu tâm đến một số tác dụng sau:

Theo Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), thuốc chống trầm cảm có thể gia tăng nguy cơ xuất hiện ý nghĩ tự tử và toan tự sát ở bệnh nhân dưới 24 tuổi. MSD (Cẩm nay Y khoa của Tập đoàn dược phẩm Merck Sharp & Dohme) cũng cảnh báo rằng cần phải báo cáo lại với bác sĩ ngay lập tức nếu như nhận thấy triệu chứng của bệnh nhân xấu đi như dễ bị kích động, chán nản và lo âu hơn sau khi sử dụng thuốc, đặc biệt là có ý định tự tử.
Ngoài ra, một số thuốc có độc tính khá cao (điển hình là thuốc SSRI và SNRI). Nhiều thân chủ cảm thấy buồn nôn trong hai tuần đầu sử dụng thuốc.
Đặc biệt, cha mẹ cần thận trọng, cân nhắc cho con sử dụng thuốc vì con có thể rơi vào tình trạng lệ thuộc thuốc. Khi bị lệ thuộc quá mức, cơ thể của con không thể tự sản xuất ra các chất dẫn truyền thần kinh tích cực do thiếu thuốc. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của con.

Lời khuyên từ BrainCare dành cho cha mẹ

Thứ nhất, trong các trường hợp chưa cần sử dụng thuốc, cha mẹ nên ưu tiên đưa con đi trị liệu tâm lý với các chuyên gia tâm lý để có thể giúp con hạn chế tối đa những tác dụng phụ của thuốc. Mặc dù các liệu pháp này cần nhiều thời gian thì cha mẹ mới nhận thấy được kết quả, nhưng đổi lại con sẽ có được một nội lực vững vàng bên trong. Để rồi khi đứng trước những khó khăn, biến cố trong cuộc sống, con có thể tự mình ứng phó và vượt qua mà không còn dễ dàng sụp đổ như trước.
Thứ hai, trong trường hợp bác sĩ chỉ định bắt buộc phải sử dụng thuốc, cha mẹ nên kết hợp giữa sử dụng thuốc ở mức tối thiểu song song với trị liệu tâm lý. Điều này linh hoạt giúp trẻ có thể dễ dàng khắc phục những khó khăn mà trầm cảm gây ra, mà đồng thời giảm phụ thuộc vào thuốc.

Tại Viện Tâm lý Giáo dục BrainCare, với đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ Tâm lý giàu kinh nghiệm trong tham vấn, trị liệu tâm lý, bao gồm trầm cảm, chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng gia đình để giúp con được lắng nghe, được chữa lành tận gốc vấn đề.

Khám sức khỏe tâm thần tại BrainCare

Chúng tôi có đội ngũ chuyên gia tâm lý, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm đánh giá, tham vấn, trị liệu, chẩn đoán uy tín, mang đến lợi ích cho khách hàng.

BrainCare hướng tới trở thành một trong những đơn vị dẫn đầu về lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ tinh thần tại Việt Nam, làm thay đổi thói quen và nhận thức của người Việt Nam trong việc chú trọng sức khoẻ tinh thần và tìm kiếm sự trợ giúp khi cần thiết. BrainCare “Vì cộng đồng hạnh phúc từng phút giây”.