Ngày xửa ngày xưa, ở một miền đất xa xôi, có một cô gái đẹp đến mức người người tấm tắc khen, có người còn ví von cô như nữ thần hạ phàm. Mái tóc dài óng mượt như mây trời, đôi mắt đen tuyền đẫm lệ, khiến bao trái tim phải rung động và quỳ gối. Rất nhiều chàng trai đến hỏi chuyện cưới xin, nhưng cô đều từ chối.
Cho đến một ngày, người con trai ấy xuất hiện. Không chỉ đến ngắm nhìn cô, anh lặng lẽ giúp cô từng việc nhỏ, ngày qua ngày, chẳng quản nắng mưa. Sự chu đáo và chân thành của anh dần khiến trái tim cô rung động, dù chưa nói lời yêu nhưng cô đã phải lòng anh mất rồi.
Thế rồi, vào một đêm định mệnh, ngọn lửa vô tình bén lên từ bếp đã thiêu rụi căn nhà. Cô sống sót, nhưng nửa khuôn mặt bị hủy hoại. Vẻ đẹp rực rỡ ngày nào không còn. Chàng trai, từ đó, cũng chẳng còn thấy mặt. Cô đau đớn, gào khóc trong tuyệt vọng: Người cô yêu thương, người từng quan tâm, che chở cho cô, nay lại rời bỏ cô. Vậy tình yêu ấy có thật không, hay cũng chỉ như bao chàng trai khác, đến với cô vì nhan sắc, và cũng rời đi khi nhan sắc đã bị hủy hoại?
Cô tìm đến vị thần mà ngày ngày vẫn cầu nguyện, khóc nấc và chất vấn:
“Thưa Người, con đang rất đau khổ, ngôi nhà thân yêu, rồi cả nhan sắc-niềm kiêu hãnh của con đã bị lấy đi, sao Người còn nỡ cướp đi nốt cả tình yêu đích thực của con?”
Vị thần hiện ra, cau mày đáp:
“Cô gái, ta chẳng lấy đi điều gì của con cả!”
“Con có biết tình yêu đích thực là gì? Con có thực sự yêu chàng trai ấy, hay chỉ yêu cảm giác được anh ta quan tâm, được săn đón? ”
Phải chăng con người khi yêu nhau, họ có thực sự yêu đối phương vô điều kiện hay yêu vì ngoại hình, kinh tế hoặc những yếu tố vật chất bên ngoài?
Nếu nhìn câu chuyện tình yêu qua lăng kính tâm lý học, đặc biệt là Thuyết Trao đổi Xã hội (Social Exchange Theory), ta sẽ thấy một góc nhìn thực tế hơn:
Theo thuyết Trao đổi Xã hội, trong mối quan hệ xã hội, bao gồm cả tình yêu, ta thường “cho đi” (một dạng chi phí) một thứ để “nhận lại” một thứ khác (thường là phần thưởng, hoặc lợi ích nào đó).
Bên cạnh đó, lý thuyết cũng cho rằng con người thường tìm cách tối ưu hóa chi phí phải trả để nhận được nhiều lợi ích nhất. Và trong mối quan hệ, nếu chi phí ngày càng tăng mà phần thưởng/lợi ích thì vẫn không đổi, thậm chí là thấp đi, thì mỗi quan hệ có thể dẫn tới đổ vỡ. Nghe thật giống với một cuộc làm ăn, phải không nào!
Quay trở lại câu chuyện trên:
Đối với cô gái, lợi ích mà cô gái nhận được là sự quan tâm, ân cần và săn đón của chàng trai. Và chi phí cô ấy phải trả chỉ là sự hiện diện thuần túy trong vẻ đẹp của cô ấy.
Đối với chàng trai, lợi ích mà anh nhận được chính là được chiêm ngưỡng vẻ đẹp hàng ngày (và đâu đó là cả sự đón nhận của cô gái-điều mà các chàng trai khác không có). Và chi phí anh ấy phải trả là sự quan tâm, và làm những công việc thường ngày cho cô.
Tuy nhiên, sự kiện hỏa hoạn đã làm mất đi vẻ đẹp của cô gái – giá trị mà chàng trai luôn muốn có. Vì vậy, việc quan tâm, ân cần và săn đón cô mỗi ngày là chi phí quá cao đối với anh ta. Vì vậy, chàng trai quyết định bỏ cuộc.
Có lẽ, thật khó để định nghĩa được tình yêu đích thực. Trong bài thơ Sóng, Xuân Quỳnh từng viết: “Sóng bắt đầu từ gió/Gió bắt đầu từ đâu/Em cũng không biết nữa/Khi nào ta yêu nhau”. Vì sao nữ thi nhân không biết khi nào ta yêu nhau? Bởi lẽ, tình yêu đích thực thì chẳng thể nào tính toán, đoán biết trước được. Tình yêu ấy nảy nở tự nhiên trong trạng thái cảm xúc của con người. Em yêu anh vì vốn dĩ con người anh là vậy, mà không phải vì những sự hào nhoáng mà anh mang theo bên mình.
Có lẽ, tình yêu vốn dĩ không thể đong đếm bằng lý trí hay chi phí – lợi ích. Những học thuyết tâm lý học có thể giúp ta hiểu thêm một phần bản chất con người trong mối quan hệ, nhưng tình yêu đích thực vẫn là điều vượt ngoài mọi công thức. Và đôi khi, giống như Xuân Quỳnh từng viết, ta không cần biết tình yêu bắt đầu từ đâu – chỉ cần biết rằng, trong trái tim mình, tình yêu ấy là thật.
Khám sức khỏe tâm thần tại BrainCare
Chúng tôi có đội ngũ chuyên gia tâm lý, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm đánh giá, tham vấn, trị liệu, chẩn đoán uy tín, mang đến lợi ích cho khách hàng.
BrainCare hướng tới trở thành một trong những đơn vị dẫn đầu về lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ tinh thần tại Việt Nam, làm thay đổi thói quen và nhận thức của người Việt Nam trong việc chú trọng sức khoẻ tinh thần và tìm kiếm sự trợ giúp khi cần thiết. BrainCare “Vì cộng đồng hạnh phúc từng phút giây”.